Vituko rada ya Chenge Dk Slaa aguna wauzaji kupewa tena ulaji

Dk Slaa aguna wauzaji kupewa tena ulaji

          BAADA ya kuiuzia Tanzania rada kwa bei ya dhuluma miaka kumi iliyopita, kampuni ya BAE Systems ya Uingereza sasa imepewa zabuni ya kusambaza vifaa vya rada hapa nchini, imefahamika. Kampuni hiyo ndiyo iliyoiuzia Tanzania rada hiyo mwaka 2002 kwa thamani ya pauni milioni 28 (takribani Sh bilioni 40 kwa wakati huo), jambo lililozua mjadala mkali nchini na katika Jumuiya ya Kimataifa. Hata hivyo, wiki iliyopita, Mamlaka ya Usafiri wa Anga Tanzania (TCAA) ilitangaza kwamba imeipa kampuni hiyo tenda ya kusambaza vipuri kwa ajili ya rada hiyo iliyopo katika Uwanja wa Ndege wa Kimataifa wa Julius Nyerere (JNIA) jijini Dar es Salaam.

         Kwa mujibu wa tangazo hilo la TCAA, zabuni iliyoipa ushindi BAE ilikuwa na namba TCAA/G/1/2012-2013) na kwamba mkataba huo mpya una thamani ya pauni za Uingereza 8,948 (T.Sh. milioni 22). Rada hiyo ambayo imekuwa na tatizo la kuharibika mara kwa mara, inaonekana imepata matatizo tena na gharama za zabuni hiyo ni kwa ajili ya kipuri zinazohitajika kwa ajili ya ukarabati wake. Mmoja wa waliokuwa wabunge wa Bunge la Tanzania mwaka 2002 na waliopiga kelele kuupinga ununuzi huo, Dk. Wilbrod Slaa, alisema hawezi kuingia undani wa biashara hiyo mpya baina ya Tanzania na Uingereza kwa vile hajajua haswa ni kitu gani kimenunuliwa, kwa thamani gani na kwanini.

       “Unajua hiyo kampuni (BAE) bado ipo na inafanya kazi zake chini ya sheria. Nashindwa kutoa ya moyoni kwa sababu sijajua nini haswa kimefanyika. Ile rada ni ya kijeshi na inawezekana ni kwa ajili ya vifaa ambavyo anayeweza kuviuza kwetu ni mwenye rada pekee,” alisema Katibu Mkuu huyo wa CHADEMA. Juhudi za Raia Mwema kupata taarifa zaidi kuhusiana na suala hilo kutoka ndani ya TCAA ziligonga mwamba kwa maelezo kwamba msemaji mkuu wa taasisi hiyo ni Mkurugenzi Mkuu wake. Hata hivyo, gazeti hili linafahamu kwamba Mkurugenzi Mkuu wa TCAA, Fadhili Manongi, yuko safarini nchini Malaysia na hadi tunakwenda mitamboni alikuwa hajajibu maswali aliyotumiwa kwa njia ya barua pepe (email).

       Kampuni ya BAE imekuwa ikishutumiwa duniani kote kwa kufanya biashara zisizo za kistaarabu, zenye utata na zisizojali hali halisi ya nchi husika. Shirika hilo limewahi kuuza ndege za maangamizi kwa serikali za Indonesia ili kuzisaidia kwenye mapambano dhidi ya watu wa Timor Mashariki waliokuwa wakitaka kujitenga. BAE Systems pia wameingia katika kashfa kubwa ya kuuza mitumba ya silaha katika nchi ya Saudi Arabia na Zimbabwe katika wakati ambao Uingereza ilikuwa imeweka vibano kwa misaada ya kiuchumi kwa taifa hilo la Afrika. Ununuzi wa rada hiyo ulipokewa kwa mshangao hadi nchini Uingereza ambako aliyekuwa Waziri wa Maendeleo ya Afrika, Claire Short, alipinga kwa madai kwamba bei ilikuwa ya juu kuliko kawaida na kwamba haikutakiwa kupewa kipaumbele ilichopewa.

      Mashirika makubwa ya kutoa mikopo kama vile Benki ya Dunia (WB) na Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF) yalikataa kuisaidia Tanzania kununua rada hiyo na ni juhudi za BoT kutafuta mkopo wa riba kubwa kutoka Benki ya Barclays ya Uingereza kwa kutumia akiba ya dhahabu ya taifa kama dhamana ya mkopo, ndiyo iliyosaidia kupatikana kwa mkopo huo. Uchunguzi uliofanywa na Taasisi ya Uchunguzi wa Makosa Makubwa Nchini Uingereza (SFO) mara baada ya kuibuka kwa kashfa hiyo ulibaini kwamba baadhi ya viongozi wa juu wa serikali inawezekana walipewa mlungula ili kufanikisha ununuzi huo. Baadhi ya waliotajwa kwenye kashfa hiyo ni aliyekuwa Mwanasheria Mkuu wa Serikali, Andrew Chenge na aliyekuwa Gavana wa Benki Kuu ya Tanzania (BoT), Dk. Idrissa Rashid.

     Dili hilo la uuzwaji wa rada lilifanikishwa na dalali wa kimataifa, Sailesh Vithlani ambaye sasa anatafutwa na Polisi pamoja na mshirika wake wa kibiashara, Tanil Somaiya. Chenge alikuwa muhimu kwenye kufanikisha ununuzi huo wa rada kwa vile ndiye aliyekuwa mshauri mkuu wa serikali kwenye masuala ya mikataba na Dk. Rashid ndiye aliyekuwa mshauri mkuu wa masuala ya kifedha ya serikali. Bila ya ushauri wao, rada hiyo huenda isingenunuliwa. Uchunguzi wa SFO ulibaini Chenge kuwekewa kiasi cha dola za Marekani milioni 1.5 kupitia kampuni yake ya Franton Investment iliyopo katika visiwa vya Jersey vinavyofahamika kwa jina la mbingu ya wakwepa kodi (tax haven). Fedha hizo ndizo baadaye zilimpa Chenge jina la Mzee wa Vijisenti baada ya kudai kuwa fedha hizo zilikuwa ni “Vijisenti tu.” Wachunguzi hao pia waliona namna namna Chenge alivyohamisha kiasi cha dola 600,000 kwenda kwenye akaunti ya Rashid kwenye kipindi hichohicho cha mauzo ya rada.

Source: Raia Mwema (August 2013). Vituko rada ya Chenge. Retrieved from Raia Mwema